در هر شرکت و نهاد مالی نسبت به کاری که انجام می‌دهند باید نیروهایی با تخصص‌های مربوطه را استخدام کنند. حسابرسی یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر کارخانه یا نهاده مالی است. باید در نظر داشت که هستۀ مرکزی هر کسب و کاری در حقیقت بخش مالی آن است. افرادی که برای بررسی گزارش‌های مالی و حسابداری استخدام می‌شوند بیشترین سهم را در پیش‌برد اهداف مالی شرکت دارند. این افراد از هدر رفت منابع مالی جلوگیری کرده و گزارش‌های دقیقی را در مورد افزایش یا کاهش پیشرفت مالی هر کسب و کاری به مدیران خود تسلیم می‌کنند.در این مقاله از موسسه حسابداری ماکان به تفاوت حسابرسی داخلی و خارجی می پردازیم.
این گزارش‌ها باعث شکل‌گیری روندی صحیح برای در نظر گرفتن هزینه‌ها شده و می‌تواند در رشد مالی شرکت اهمیت زیادی داشته باشند. کسانی که این وظیفه را به عهده دارند حسابرسان داخلی هستند. این افراد معمولاً اشخاصی امین و متعهد هستند که با دقت‌نظر و بررسی موشکافانه از هر گونه تخلف مالی و انحراف اطلاعاتی سیستم مالی جلوگیری کرده و دقیق‌ترین گزارش‌های مالی را برای مدیران خود تهیه می‌کنند. حسابرسی خود دو بخش مجزا دارد. حسابرسی داخلی و حسابرسی خارجی ، اگر چه هر دوی این موارد کاری تقریباً مشابه را انجام می‌دهند اما در اصول کاری از هم متفاوت هستند و هر کدام برای هدفی جداگانه در نظر گرفته می‌شوند.
انواع حسابرس
در یک تقسیم بندی کلی از لحاظ تابعیت سازمانی می‌توان حسابرسان را به دو گروه حسابرس داخلی و حسابرس خارجی تقسیم کرد. دامنه کاری حسابرس داخلی گسترده است. حسابرس داخلی سازمان را یاری می‌کند تا بتواند به اهدافش برسد و فرآیندهای راهبری، کنترل‌های داخلی و مدیریت ریسک و همچنین عملیات را بهبود بخشد. حسابرس داخلی با کلیه حوزه‌ها اعم از مالی و غیرمالی، ارتباط داشته و در ارزیابی پیوسته خود از فرآیندها و کنترل‌ها، نظر بر آینده دارد. همچنین حسابرس داخلی در زمینه جلوگیری از انواع تقلب نیز فعالیت می‌کند. حسابرسی داخلی معمولا در موسسات بزرگ مشاهده می شود. حسابرسان داخلی در چارت سازمانی موسسه جایی برای آنان در نظر گرفته شده و حدود وظایف و اختیارات آنان توسط مدیریت روشن شده است.
ماموریت اصلی حسابرس خارجی، اظهار نظر در مورد صورتهای مالی سازمان است. ماهیت روش کار، مبتنی بر گذشته است زیرا هدف بررسی‌ها این است که آیا صورتهای مالی منطبق بر استانداردهای حسابرسی هستند، آیا موقعیت مالی سازمان را به درستی ارائه می‌کنند و آیا نتایج عملیات در یک دوره زمانی خاص، به درستی منعکس شده است. حسابرسی خارجی توسط افرادی مستقل از سازمان صورت می پذیرد و انتخاب آنها به عهده واحد مورد رسیدگی نیست.
نحوۀ انتخاب حسابرس داخلی و حسابرس خارجی
یکی از مهم‌ترین نکاتی که حسابرسی داخلی را از حسابرس خارجی جدا می‌کند شکل انتخاب این دو گزینه است. در مورد اول یعنی حسابرسی داخلی فرد از داخل خود مجموعه یا شرکت انتخاب می‌شود. معمولاً فردی را انتخاب می‌کنند که به آن اعتماد داشته و مدتی در موارد مالی شرکت یا نهاد مالی دست داشته است. این فرد در بیشتر موارد یکی از کارمندان یا پرسنل حسابداری است که بیشتر مورد توجه قرار گرفته و مدیران بخش یا شرکت به او بیشتر اعتماد دارند. میزان مهارت شخص هم در این موضوع بی‌تأثیر نیست.
اما دربارۀ انتخاب حسابرس خارجی موضوع کمی متفاوت است. حسابرس خارجی معمولاً از طرف شرکتهای مالی مورد اعتماد فرستاده می‌شوند. به شکل معمول حسابرسان خارجی هیچ رابطه‌ای با حسابرس داخلی شرکت یا نهاد ذکر شده ندارد. این کار به صورت مخفیانه انجام داده می‌شود و گزارش‌های مربوط به آن به صورت محرمانه در اختیار مدیران مالی یا صاحبان کار قرار می‌گیرد. یکی از بزرگترین تفاوت‌های این دو حسابرسی در همین موضوع است حسابرس داخلی وظیفۀ نظارت بر تمامی موارد مالی را دارد و حسابرس خارجی موظف به بررسی گزارش‌های حسابرس داخلی است. باید خاطر‌نشان کرد که حسابرس داخلی شغلی مداوم در یک کسب و کار به حساب می‌آید اما یک حسابرس خارجی یا مستقل کار را به صورت پروژه‌ای قبول کرده و بعد از بررسی و ارسال گزارش‌کار دیگر برای آن مجموعه کار نمی‌کند.
حسابرسی داخلی :
کار یک حسابرس داخلی در حقیقت بررسی موارد مالی داخلی است . این موارد شامل تمامی گزارش‌های مالی و فاکتوری‌هایی است که به وسیلۀ حسابدار تنظیم و تهیه شده است. حسابرسان در حقیقت مشاوران مالیِ کسب‌وکارها به حساب می‌آیند. آنها با تنظیم گزارش‌های مالی و میزان رشد یا کاهش موارد مالی می‌توانند شرکت یا نهاد مربوطه را برای قدم‌های بعدی پیشرفت راهنمایی کنند. حسابرسان داخلی وظیفه‌ای مهم را در هر کسب و کار بر عهده دارند. آنها باید بتوانند از روندهای غیر معمول مالی (تقلب در موارد مالی) جلوگیری کرده و تمامی مواردی که به ضرر مالی شرکت می‌انجامد را به مدیران خود برای اصلاح گزارش دهند.
حسابرسی خارجی :
کسانی که به‌عنوان حسابرس خارجی برای حسابرسی استخدام می‌شوند. معمولاً از نهادها و شرکتهای معتبر فرستاده شده تا بتوانند بر کارهایی مالی که تا آن روز در شرکت یا نهاد مالی انجام شده نظارت کنند. به طور معمول این افراد هیچ وابستگی مالی و رابطه‌ای با شرکت و نهاد‌هایی که به آنجا می‌روند ندارند. در اصل یک حسابرس خارجی به عنوان یک کارآگاه مالی در شرکت ثالث فعالیتی محدود دارد. حسابرس خارجی وظیفه دارد تمام گزاش‌های مالی که توسط حسابدار و حسابرس داخلی صورت گرفته را بازبینی کند و صداقت و صحت آن را گواهی کند. این افراد معمولاً در زمانی استخدام می‌شوند که مدیر یا مدیران یک مجموعه یا کسب کار در روند مالی خود با مشکلی غیر معمول مواجه می‌شوند.
تفاوت حسابرسی داخلی و خارجی
از لحاظ هدف
حسابرسی داخلی: بررسی عملکرد سازمان در جهت کنترل ریسک و رسیدن به اهداف استراتژیک است. به منظور نیل به این هدف، حسابرس داخلی فعالیت‌های مالی و غیرمالی شرکت را بررسی می‌کند.حسابرسی خارجی: بررسی اینکه آیا صورتهای مالی، با توجه به قوانین و استانداردها، وضعیت سازمان را به صورت منصافه و مطلوب نشان می‌دهند یا خیر.
از لحاظ هویت یکی از تفاوت حسابرسی داخلی و خارجی
حسابرس داخلی: حسابرس داخلی می‌تواند توسط سازمان استخدام شود و یا برون سپاری صورت گیرد.حسابرسی خارجی: یک سازمان مستقل خارجی است که به کار حسابرسی مشغول است.
از لحاظ دستور کاری
حسابرسی داخلی: توسط سازمان مشخص می‌شود و درجهت بررسی ریسک و هدف سازمان فعالیت می‌کند.حسابرسی خارجی: توسط سازمان حسابرسی مشخص می‌شود و به بررسی تحریف اقلام صورتهای مالی می‌پردازد.
از لحاظ گزارش دهی
حسابرسی داخلی: به مدیریت، کمیته حسابرسی(در صورت وجود)و هئیت مدیره گزارش می‌دهد.حسابرسی خارجی: در درجه اول سهامدارن و سپس سایر ذی‌نفعان.
ازلحاظ قالب گزارش دهی
حسابرسی داخلی: گزارش‌ها متناسب با نیاز مدیریت و در خصوص نحوه مدیریت ریسک و اهداف(حیطه‌‌ای که حسابرسی می‌شود) می‌باشد. به عبارت دیگر قالب خاصی ندارد. این نوع حسابرسی، در جهت کمک به سازمان به منظور حرکت رو به جلوی سازمان می‌باشد، بنابراین انتظار می‌رود که در این زمینه توصیه‌هایی ارائه گردد.حسابرسی خارجی: دارای قالب استانداری می‌باشد که با توجه به استانداردهای حسابرسی مشخص شده است و به گزارش منصافه و درست اقلام صورتهای مالی با توجه به ملزومات قانونی می‌پردازد. همچنین حسابرس می‌تواند ضعف‌های داخلی را با استفاده از نامه مدیریت، به مدیریت متذکر شود.
از لحاظ پیگیری
حسابرسی داخلی: پیگیری صورت می‌گیرد تا موارد توصیه شده، عملی شوند. همچنین توصیه‌های صورت گرفته می‌تواند توسط مدیریت، به عنوان نوعی مشاور برای انجام امور به کار گرفته شود.حسابرسی خارجی: تا دوره حسابرسی بعدی هیچگونه اقدامی لازم نیست و در دوره حسابرسی بعدی موارد ذکر شده باید لحاظ شود.
از لحاظ انتشار گزارش
حسابرسی داخلی: به صورت عمومی و در دسترس همگان قرار نمی‌گیرد.حسابرسی خارجی: هدف اصلی حسابرسی خارجی، ارائه گزارش به عموم مردم می‌باشد. اما نامه مدیریتی، به صورت عمومی منتشر نمی‌شود.
از لحاظ الزام یکی از تفاوت حسابرسی داخلی و خارجی
حسابرسی داخلی: بکار گیری حسابرسی داخلی، اختیاری می‌باشد و هیچ گونه الزامی برای بکارگیری آن وجود ندارد.حسابرسی خارجی: با توجه به شرایط متفاوت است، زیرا الزامات قانونی متفاوت هستند. گرچه روند فعلی، حرکت به سوی بی‌نیاز شدن و معاف شدن سازمان‌ها از حسابرسی می‌باشد اما ذی نفعانی مانند بانک‌ها و سرمایه گذاران ممکن است که سازمان را ملزم به حسابرسی صورتهای مالی کنند.
انتشار گزارش در حسابرسی داخلی و خارجی
یکی دیگر از مواردی که تفاوت زیادی را بین حسابرسی خارجی و حسابرسان داخلی ایجاد می‌کند انتشار موارد تخلف است. در بیشتر مواقع در حسابرسی داخلی موارد به صورت محرمانه مانده و از شرکت یا نهاد مالی بیرون نمی‌رود اما در مورد حسابرسی خارجی این‌گونه نیست. در حقیقت حسابرسی خارجی برای اطلاع‌رسانی به افرادی بیشتری انجام می‌شود. اطلاعاتی که در حسابرسی داخلی به دست می‌آید را به شکل معمول در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند اما موارد که در حسابرسی خارجی به دست می آید را می‌توان به عموم مردم هم برای روشن شدن موراد مالی گزارش داد مانند، مواردی که در مورد بانک‌های متقلب در رسانه‌ها منتشر می‌شود.
قالب‌های گزارش دهی در حسابرسی داخلی و حسابرسی خارجی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
در گزارش‌دهی حسابرسی داخلی فرم و قالب خاصی وجود ندارد و حسابرس بنا بر درخواست مدیریت مالی و نیاز نهاد بررسی‌ها را انجام داده و صورت وضعیت را مشخص می‌کند. اما در حسابرسی خارجی این‌گونه نیست. حسابرسی خارجی کاملاً بر اساس استانداردهای حسابرسی انجام می‌شود و بر صحت و صدق موارد گزارش شده به وسیلۀ حسابرسان داخلی و مدیران مالی دلالت می‌کند. این گزارش‌ها باید بر اساس منابع اصلی و فاکتورهای موجود صورت بگیرد . حسابرسان خارجی می‌توانند با نامه‌ای به مدیران بخش حسابرسی یا مدیر عامل، آنها را از خطای پیش آمده در حسابرسی مطلع کنند و موارد تخلف یا اشتباه شده را به آنها متذکر شوند.
