مبحث هزینه های واحدهای تجاری به شدت گسترده می باشد که ما در این مقاله جزء به جزء آن را توضیح داده ایم. هزینه های دنیای مالی را بصورت کلی میتوان به دوقسمت تقسیم نمود:
- هزینه های حسابداری
- هزینه های اقتصادی
هزینه های حسابداری
در این مقاله هزینه های حسابداری از سه جهت بررسی میشود:
- هزینه های عملیاتی
- هزینه های قابل قبول مالیاتی
- هزینه ها تولید(بهای تمام شده کالای تولید شده)
سه مبحث ارائه شده بصورت کامل به یکدیگر مرتبط هستند ولی بدلیل حساسیت بالا و توجه مدیران مالی به اینگونه هزینه ها و تاثیر آنها در تصمیم گیری های مالی بصورت مجزا در مورد هرکدام توضیحات لازم ارائه میشود.
هزینه های عملیاتی
هزینه های عملیاتی عبارت اند از تمام مخارجی که در گذشته برای شرکت منفعت داشته وبرای مدیریت یک کسب کار نیازمی باشند.
هزینه های عملیاتی بصورت مستقیم در کسب سود و منفعت واحد تجاری تاثیرگذار است و یکی از اجزای درآمد عملیاتی می باشد.
یکی از دلایل رد کردن هزینه های مازاد و نپذیرفتن زیان توسط واحدهای مالیاتی ریشه در تعریف هزینه دارد، زیرا واحد تجاری هزینه می کند برای کسب سود و هزینه به پرداختی گفته میشود که درگذشته دارای منفعت بوده. به همین دلیل هزینه ای که منجرب به زیان شده باشد برای واحد مالیاتی قابل قبول نیست.
واحدتجاری میتواند باتوجه به موارد زیر زیان ده باشد:
- افزایش هزینه ها همراه با کاهش قیمت فروش
- خرابی موجودی ها
- نابابی موجودی ها
- فروش عمدی به زیان با هدف بازاریابی
- وقوع اشتباه
هزینه های عملیاتی بصورت کلی عبارت است از:
- هزینه های ثابت
- هزینه های نیمه متغییر
- هزینه های متغییر
هزینه های ثابت به هزینه های کفته میشود که تغییردر تولید و یا فروش تاثیر بر روی آنها ندارد.
هزینه های نیمه متغییر یا نیمه ثابت عبارت است از هزینه هایی دارای ترکیبی از اجزای هزینه های ثابت و متغییر می باشد.
هزینه های متغییرعبارت است از هزینه های که بصورت مستقیمبا فعالیت شرکت و تولید ارتباط دارند و با افزایش تولید افزایش یافته و با کاهش تولید و یا کاهش فعالیت شرکت کاهش می یابند.
هزینه های قابل قبول مالیاتی
اولین ویژگی برای ثبت اسناد حسابداری دارابودن شواهد کافی و اسناد و مدارک قابل اتکاء می باشد.
هزینه هایی که به اداره مالیات ارائه میشود باید قابل اتکاء باشد.
باتوجه به ماده 147 قانون مالیات های مستقیم هزینه هایی قابل قبول هستند که در حدود متعارف متکی به مدارک باشند و مرتبط با فعالیت و درآمد کسب شده باشند.
نکات قابل توجه در رابطه با هزینه های مالیاتی
هزینه های مرتبط بادرآمدهایی که باتوجه به قانون مالیات های مستقیم از پرداخت مالیات معاف هستندو یامشمول مالیات بانرخ صفرمی باشند، بعنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی شناخته نمیشوند.
هزینه های بالا پنجاه میلیون ریال که به صورت تهاتری انجام نشود باید بصورت مستقیم از سامانه های بانکی صورت پذیرد.
باتوجه به ماده 148 قانون مالیات های مستقیم هزینه های استخدامی متناسب باخدمت کارکنان براساس مقررات استخدامی قابل قبول می باشد.
بهای تمام شده
اصلی ترین نوع هزینه در شرکت های تولیدی و بازرگانی مبحث بهای تمام شده می باشد.
بهای تمام شده اولین موردی است که باعث کاهندگی در درآمد شده و سود ناخالص را نشان می دهد.
برای تعیین بهای تمام شده در شرکت های بازرگانی نیاز به محاسبه مبلغ خرید کالا و جمع هزینه هایی که بصورت مستقیم برای انتقال کالا به شرکت انجام شده می باشد.
برای محاسبه بهای تمام شده کالاهای وارداتی نیاز به محاسبه مبلغ خرید کالا، هزینه تسعیر ارز، هزینه حمل کالا، هزینه های مرتبط با گمرکی و تمام هزینه هایی که بصورت مستقیم برای انتفال کالا به شرکت انجام شده می باشد.
در مبحث بهای تمام شده کالای فروش رفته شرکت هایی که به واردات اشتغال دارند مباحث مرتبط با تسعیر ارز به شدت پرنگ است زیرا اصولا در برگ سبز گمرکی مبلغ ارزی به نرخ دولتی زده میشود(01/12/1398) و اصولا بازرگانان بانرخ ارز آزاد اقدام به واردات می کنند و این مورد باعث ایجاد تفاوت بالای مبلغ برگ سبز و مبلغ دفاتری میشود.
برای محاسبه بهای تمام شده کالای تولید شده نیاز به هزینه یابی می باشد.
انواع سیستم هزینه یابی عبارت است از:
- هزینه یابی سفارش کار
- هزینه یابی مرحله ای
روش های قابل اجرای هزینه یابی عبارت است از:
- هزینه یابی واقعی
- هزینه یابی نرمال
- هزینه یابی استاندارد
هدف از هزینه یابی تعیین بهای تمام شده محصولات تولیده شده(آماده برای فروش) می باشد که بصورت کلی در دو مرحله انجام میشود:
- انباشت هزینه ها
- تخصیص هزینه ها
هزینه های تولید
هزینه های تولید بصورت کلی عبارت است از:
- مواد مستقیم
- دستمزد مستقیم
- سربار ساخت
درمجموع هزینه های تولید بهای تمام شده محصول را تشکیل می دهند.
میزان هزینه های تولید با میزان تولید رابطه مستقیم داشته و با افزایش و یا کاهش تولید تغییر می کند.
هزینه های تولید هزینه های مستقیم واحد تجاری بوده که در بهای تمام شده قرار میگیرند و بعنوان هزین های مستقیم و متغییر واحد تجاری شناخته میشوند.
در موسسات تولیدی صورت سودوزیان متکی به سه جدول می باشد:
- بهای تمام شده کالای فروش رفته
- بهای تمام شده کالای ساخته شده
- بهای تمام شده مواد مصرف شده
مفروضات اصلی دامنه هزینه ها
الگو رفتار هزینه ها متکی بر دوفرض اساسی است:
- فرض دامنه مربوط
- فرض دوره مالی
موجودی های متفرقه
طبقه بندی موجودی های متفرقه یکی از نکات مهم در حسابداری بهای تمام شده می باشد زیرا موجودی های متفرقه در هنگام تحصیل به بهای تمام شده و درهنگام مصرف به حساب هزینه های عمومی و اداری فروش انتقال می یابند.
موجودی ها متفرقه مانند: ملزومات مصرفی.
هزینه ها اقتصادی
هزینه های اقتصادی عبارت است از جمع هزینه های حسابداری با هزینه های پنهان واحد تجاری.
لازم به ذکر است که در دنیای اقتصاد به هزینه های حسابداری هزینه های پولی و یا هزینه های آشکار، هزینه های صریح نیز کفته میشود.
هر هزینه ای که در صورت های مالی واحد تجاری قرارداد هزینه صریح و یا آشکار بوده.
اصلی ترین ویژگی هزینه های آشکار قدرت کاهندگی آنها از درآمد بوده و باعث کاهش سود و در بعضی مواقع باعث ایجاد زیان میگردند.
در علم اقتصاد به هزینه های پنهان هزینه های ضمنی نیزگفته می شود.
هزینه های پنهان عبارت است از هزینه های فرصت از دست رفته.
بعنوان مثال یک شرکت دارای 20% سود نسبت به سرمایه در یک دوره مالی، در مباحث حسابداری با توجه به هزینه های آشکار سود ده می باشد ولی در مباحث مالی در جامعه ای ( با تورم بالای 100%) که در بازارهای پول و سرمایه حدود 100% بازدهی وجود دارد شرکت فوق با توجه به هزینه های پنهان خود حدود80% زیان کرده است.
